مطالعه اخلاق حرفه ای از دیدگاه مشاوران مدارس مقطع متوسطه

 

هدف پژوهش حاضر بررسی مطالعه اخلاق حرفه­ای از دیدگاه مشاوران مدارس مقطع متوسطه می­باشد. این پژوهش در پارادایم کیفی و با استفاده از مدل غالب- کم غالب انجام گرفت. در این مدل از ترکیب دو روش کمی و کیفی استفاده شده است. گردآوری داده­ها در بخش کیفی، به روش مصاحبه نیمه عمیق صورت گرفت که در آن افراد مورد مطالعه به شیوه هدفمند انتخاب شدند. جمع­آوری داده­ها در بخش کم غالب یعنی بخش کمی نیز با استفاده از مقیاس محقق­ساخته اخلاق حرفه­ای مشاوران که بر اساس مبانی نظری موجود در زمینه اخلاق حرفه­ای و نیز اساس­نامه سازمان نظام روان­شناسی ساخته شد، در جامعه آماری مشاوران مدارس مقطع متوسطه انجام گرفته است که گویه­های مقیاس اخلاق حرفه­ای مشاوران شامل چهار گویه است، رازداری، عدم آسیب­رسانی، صداقت، برقراری مساوات. برای تجزیه و تحلیل داده­ها در بخش کیفی از شیوه تحلیل محتوای استقرایی و در بخش کمی از تحلیل واریانس اندازه­گیری­های مکرر، آزمون تی­تست برای گروه­های مستقل و ضریب همبستگی پیرسون استفاده گردید.

نتایج پژوهش نشان داد که مشاوران جذب دانش­آموز، جلب اعتماد او، توجه به شرایط مراجع، برقراری ارتباط کلامی، واقع­نگری، توجه به نیاز مراجع، خلق نیکو، سرزنش نکردن، صداقت، انگیزه­بخشی، عدم قضاوت ارزشی، ارائه پیامدهای مثبت و مطلوب، القای توانایی­های شخصیتی به فرد، عدم سوء استفاده از مراجع و تعهد، برقراری ارتباط غیرکلامی و داشتن فضای خصوصی را از جمله  نکات و مواردی می­دانند که در رابطه با دانش­آموزان باید رعایت شود. آنان برقراری مساوات، اولویت­بندی مراجعان بر اساس مشکل، ارائه خدمات مدبرانه (تشخیص افراد دارای مشکل در مدارس از طرف مشاور) به دانش­آموز را در اولویت قرار داده­اند. همچنین رازداری را یکی از مهم­ترین اصول اخلاق حرفه­ای عنوان کردند و ضرورت در اختیار قرار دادن اطلاعات دانش­آموز به گروه­های دیگر تنها در دو حالت (خودکشی و دیگرکشی) مجاز دانستند. ایشان میزان پایبندی مشاوران به اصول اخلاق حرفه­ای را مثبت قلمداد کرده و معتقدند موانع رعایت این اصول عبارتند از: مجهول ماندن نقش مشاور، بی­توجهی به مشاوره سازشی، عدم آگاهی از نقش مشاور. دلایل اهمیت رعایت اخلاق حرفه­ای از دیدگاه مشاوران را، اخلاق حرفه­ای پیش­نیازی برای مشاوره، رعایت نظم، اصلاح دانش­آموز، افزایش انگیزه برای مراجعه، برطرف کردن موانع، عدم قضاوت افراد غیر متخصص عنوان کردند. نتایج  کمی پژوهش، با استفاده از نرم­افزار spss تحلیل شده است. که نتایج به دست آمده حاکی از آن است که بالاترین میانگین بعد غالب اخلاق حرفه­ای مشاوران،  عدم آسیب­رسانی می­باشد. همچنین بین سن و صداقت و برقراری مساوات رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. علاوه بر آن بین جنسیت و ابعاد اخلاق حرفه­ای، فقط در بعد صداقت تفاوت معناداری وجود دارد.

واژه­های کلیدی : اخلاق­ حرفه ­ای- مشاوران مدارس- مقطع متوسطه

 

 فهرست مطالب

 

فصل اول: مقدمه

1-1- بیان مسئله. 4

1-2- اهمیّت و ضرورت پژوهش.... 7

1-3- اهداف پژوهش.... 11

1-3-1- اهداف بخش کیفی.. 12

1-3-2- اهداف بخش کمی.. 12

1-4- تعاریف مفهومی واژه ها و اصطلاحات... 12

1-4-1- اخلاق: 12

1-4-2 - اخلاق حرفه ای.. 12

1-4-3- مشاوره 13

فصل دوم: بررسی دیدگاه صاحبنظران و پیشینه پژوهش

2-1- مبانی نظری.. 16

2-1-1-  مقدمه. 16

2-1-2-  رویکردهای عمده در فلسفه اخلاق.. 16

2-1-3- دیدگاه صاحبنظران.. 21

2-1-4-  تاریخچه حرفه ای گری.. 37

2-1-5-  تاریخچه اخلاق حرفه ای.. 40

2-1-6- عوامل پایه ای اخلاق حرفه ای.. 41

2-1-7-  اخلاق حرفه ای از دیدگاه آموزه های اسلامی.. 42

2-1-8-  ملاک نهایی اخلاق حرفه ای از دیدگاه اسلام. 43

2-1-9- تاریخچه اخلاق حرفه‌ای مشاوران.. 45

2-1-10-  اصول اخلاق حرفه ای مشاوران و روانشناسان.. 46

پژوهش های پیشین.. 49 

2-2-1-  پژوهش های داخلی.. 49

2-2-2-   پژوهش های خارجی.. 53

2-3- پرسش های پژوهش.... 56

2-3-1-  بخش کیفی.. 56

2-3-2-  بخش کمی.. 56

فصل سوم: روش پژوهش

3-1- طرح پژوهش.... 58

3-1-1-بخش کیفی.. 58

3-2- روش اجرا: 60

3-3-  اعتبار‌سنجی پژوهش.... 60

3-1-2- بخش كمی.. 61

3-1-2-2- جامعه آماری.. 61

فصل چهارم: یافته های پژوهش

4-1- یافته های بخش کیفی پژوهش.... 66

4-1-1- نکات کلیدی مطرح‌شده در متن مصاحبه شماره یک.... 67

4-1-2- نکات اساسی در متن  مصاحبه شماره دو 70

4-1-3- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره سه. 73

4-1-4- نکات کلیدی در متن مصاحبه شماره چهار 75

4-1-5-نکات اساسی در متن مصاحبه شماره پنج.. 78

4-1-6- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره شش.... 80

4-1-7- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره هفت... 82

4-1-8- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره هشت... 84

4-1-9- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره نه. 86

4-1-10- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره دهم.. 88

4-1-11- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره یازدهم.. 89

4-1-12- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره دوازدهم.. 90

4-2- مولفه های اصلی و محوری.. 92

4-2-1- مولفه های اصلی مربوط به نکات و مواردی که مشاوران باید رعایت کنند. 93

4-2-2- مولفه های اصلی مربوط به نحوه دریافت مشاوره 95

4-2-3- مولفه مربوط به ضرورت در اختیار قرار دادن اطلاعات دانش آموز 95

4-2-4- مولفه های اصلی مربوط به میزان پایبندی مشاوران به اصول اخلاق حرفه ای.. 95

4-2-5- مولفه های اصلی مربوط به اهمیت و لزوم رعایت اخلاق حرفه ای.. 96

4-3- تحلیل و بررسی بخش کمی پژوهش.... 98

4-3-1- ویژگیهای نمونه. 98

4-3-2- پاسخ به سوالات پژوهش.... 99

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- مقدمه. 104

5-2- پرسش پژوهش.... 106

5-2-1- سوالات فرعی پژوهش.... 106

5-3- تحلیل بخش کمی.. 133

5-3-1- پرسش اول پژوهش.... 133

5-3-2- پرسش دوم پژوهش.... 134

5-4- جمع بندی نهایی.. 136

5-5 پیشنهادها 138

5-5-1 پیشنهادهای کاربردی.. 138

5-5-2 پیشنهادهای پژوهشی.. 138

5-5-3- محدودیتهای پژوهش.... 139

منابع و مأخذ

منابع فارسی.. 140 

منابع انگلیسی ........................................................................................ 149

فهرست جداول

جدول 3-1- گویه­های مقیاس اخلاق حرفه­ای با ابعاد چهارگانه......................................... 62

جدول 3-2-سنجش روایی محتوایی مقیاس اخلاق حرفه­ای.............................................. 63

جدول 3-3-بررسی ساختار عاملی مقیاس اخلاق حرفه­ای.................................................. 64

جدول 4-4-ضریب پایایی مقیاس اخلاق حرفه­ای به تفکیک ابعاد.................................... 64

جدول 4-1- مؤلفه‌های استخراج‌شده از متن مصاحبه نفر اول........................................... 67

جدول 4-2- مؤلفه‌های استخراج‌شده از متن مصاحبه نفر دوم.......................................... 70

جدول 4-3- مؤلفه‌های استخراج‌شده از متن مصاحبه نفر سوم......................................... 73

جدول 4-4- مؤلفه‌های استخراج‌شده از متن مصاحبه نفر چهارم...................................... 75

جدول 4-5 مؤلفه‌های استخراج‌شده از متن مصاحبه نفر پنجم.......................................... 78

جدول 4-6- مؤلفه‌های استخراج‌شده از متن مصاحبه نفر ششم....................................... 80

جدول 4-7 مؤلفه‌های استخراج‌شده از متن مصاحبه نفر هفتم.......................................... 82

جدول 4-8- مؤلفه‌های استخراج‌شده از متن مصاحبه نفر هشتم...................................... 84

جدول 4-9- مؤلفه‌های استخراج‌شده از متن مصاحبه نفر نهم........................................... 86

جدول 4-10- مؤلفه‌های  استخراج‌شده از متن مصاحبه نفر دهم.................................... 88

جدول 4-11- مؤلفه‌های استخراج‌شده از متن مصاحبه نفر یازدهم................................. 89

جدول4-12- مؤلفه‌های استخراج‌شده از متن مصاحبه نفر دوازدهم................................ 90

جدول 4-13- مؤلفه‌های اصلی نکات و مواردی که مشاوران باید رعایت کنند.............. 93

جدول 4-14- مؤلفه‌های اصلی مربوط به نحوه دریافت مشاوره.......................................... 95

جدول 4-15- مؤلفه‌های اصلی مربوط به میزان پایبندی مشاوران به اخلاق حرفه­ای. 95

جدول 4-16- مؤلفه‌های اصلی اهمیت و لزوم رعایت اخلاق حرفه­ای.............................. 96

جدول4-17- تعریف اخلاق حرفه­ای ازنقطه‌نظر مصاحبه­شوندگان.................................... 97

جدول 4-18- اطلاعات توصیفی نمونه موردبررسی............................................................... 98

جدول 4-19- تحلیل واریانس اندازه­گیری­های مکرر............................................................. 99

جدول 4-20- ضریب همبستگی بین سن و ابعاد اخلاق حرفه­ای مشاوران................. 100

جدول 4-21-نتایج تحلیل واریانس چند متغیری تفاوت جنسیت................................... 101

جدول 4-22- نتایج تحلیل واریانس چند متغیری تفاوت تحصیلات............................... 102